کرمهای خاکی دارای بدنی کشیده و استوانهای شکل بوده که سر آنها نوک تیز و کمی تخت میباشد. حلقههای موجود در بدن کرم عمل حرکت و چرخش کرم را آسان مینماید. بدن کرمها فاقد اسکلت بوده و زائدههای موجود بر روی آن عمل جلو و عقب رفتن و خزیدن کرم را تسهیل مینماید.
2700 تا 3200 گونه کرم خاکی وجود دارد که مناسبترین گونه برای تولید کمپوست Eisenia Foetida میباشد، که به رنگ قهوهای مایل به قرمز و کوچکتر از کرمهای خاکی معمولی است. این کرمها دارای پوست بسیار ظریف و حساسی میباشند که از طریق روزنههای آن تنفس میکنند لذا از نور آفتاب و بارندگی که موجب خشکی پوست یا خفگی آنها میشود گریزان بوده و باید آنها را از این دو عامل حفظ نمود. حدود 85 درصد از وزن کرمهای خاکی را آب تشکیل میدهد. عمل جذب و دفع آب از طریق دیواره بدن کرم انجام میگیرد. کرمها جانورانی خون سرد و دارای پنج قلب میباشند که در صورت دو نیم شدن نمیمیرند و سعی در ترمیم و بازسازی قسمت از دست رفته خود مینمایند.
فاصله بین دو نسل (از تخم تا تخم) در شرایط نرمال حدود سه ماه و عمرکرمها بین یک تا دو سال متغیر است. زمان لازم برای بلوغ کرمها 60 تا 90 روز است و جمعیت کرمها در عرض 2 تا 4 ماه دو برابر میشود. وزن هر کرم 5/0 تا 1 گرم و در هر کیلوگرم کرم حدود 1000 تا 2500 نخ کرم وجود دارد.
کرمهای خاکی جانوری دو جنسی (هرمافرودیت) میباشند یعنی اندامهای نر و مادگی را تواما ً دارا هستند که در ناحیه شکم قرار گرفتهاند اما برای انجام جفتگیری به یک کرم دیگر نیاز دارند. کرمهای قرمز پس از گذشت 2 تا 3 ماه به بلوغ جنسی رسیده و آماده تولید مثل میشوند. کرمهای خاکی در اکثر ماههای سال میتوانند تولید مثل کنند و مخصوصا در ماههایی که رطوبت هوا زیادتر است افزایش مییابد. ده روز بعد از جفتگیری کرم آماده تخمگذاری در خاک است که انتهای هر دو کرم مسدود شده و یک پیله (کوکون) شبیه لیمو تشکیل میشود، کیسههای تخم یا کوکونها به رنگ زرد کهربایی بوده و در داخل آن حدود 3 تا 7 نوزاد لارو وجود دارد؛ و تقریبا پس از سه هفته دو نوزاد کرم یا بیشتر از انتهای پیله خارج میشود.
یک کرم بالغ تحت شرایط مطلوب قادر است که هر هفت تا ده روز یک پیله تولید کند. گونه آیزینیا فوتیدا در عرض 3 تا 5 روز میتواند تعداد 2 تا 10 عدد پیله بوجود آورد اما اغلب فقط 1 یا 2 کرم در هر پیله بوجود آمده و باقی میماند، مقاومت کوکونها در برابر خشکی و هوای بیش از اندازه سرد یا گرم بسیار بیشتر از مقاومت خود کرم است و به هنگام مساعد شدن شرایط است که نوزاد کرم از کوکون خارج میشود. همزمان با رشد نوزاد کرم، رنگ آنها نیز تغییر میکند، از زرد کم رنگ به سفید و قهوهای مایل به قرمز در میآیند که با استفاده از یک ذره بین حتی میتوان رگ خونی قرمز شفاف کرم را دید. خون کرم بطور شگفتانگیزی شبیه به خون انسان دارای هموگلوبین سرشار از آهن بوده و درست با همان عملکرد وظیفه انتقال اکسیژن را بر عهده دارد.